Wat zijn blauwalgen?

Bij een blauwalgenbloei kunnen de vele blauwalgen aan het wateroppervlak samenkomen en een drijflaag vormen. Vele blauwalgensoorten maken gifstoffen. Contact met of inslikken van blauwalgen kan gezondheidsklachten veroorzaken.

De blauwalgen (cyanobacteriën)

Alg is afgeleid van het Latijnse alga wat zeewier betekent. Ongeveer anderhalve eeuw lang werden alle lagere organismen, van eencellige tot kelp, die tot fotosynthese in staat zijn, gezien als algen. Echter, na de indeling van alle organismen die geen membraangebonden celstructuren bezitten (geen celorganellen zoals een celkern, mitochondriën, chloroplasten, endoplasmatisch reticulum, Golgi apparaat en vacuoles) als prokaryoten, en zij die wel celorganellen bezitten als eukaryoten, is een nieuwe naam voor de blauwalgen voorgesteld: cyanobacteriën. De blauwalgen blijken namelijk geen celorganellen te hebben; het zijn fotoautotrofe bacteriën. Fotoautotroof wil zeggen dat ze kooldioxide (CO2) en anorganische voedingsstoffen onder invloed van licht omzetten in biomassa. Bij dit proces (fotosynthese) komt zuurstof vrij.

Kleuren blauwalg

Cyanobacteriën vangen licht met behulp van pigmenten. Alle cyanobacteriën bevatten chlorofyl-a (bladgroen) en het pigment fycocyanine (phycocyaan) waaraan de groep haar naam dankt. De kleur van cyanobacteriën varieert van blauwgroen (cyaan) tot roodbruin vanwege de mogelijke aanwezigheid van andere pigmenten, zoals fycoerythrine.

Blauwalgen de eerste organismen op aarde

Cyanobacteriën behoren tot de oudste levensvormen die we kennen. Sommige onderzoekers menen te kunnen herleiden dat er al 3,5 miljard jaar geleden cyanobacteriën waren, terwijl andere hier vraagtekens bij plaatsen. In ieder geval laten fossiele en chemische aanwijzingen met grote zekerheid zien dat er al zo’n 2,7 miljard jaar geleden cyanobacteriën waren. Dankzij hun fotosynthetische activiteit zorgden deze cyanobacteriën voor één van de grootste milieuveranderingen uit de geschiedenis van de aarde. De atmosfeer veranderde rond 2,2 miljard jaar geleden van een vrijwel zuurstofloze in een zuurstofrijke. Hiermee werd het leven zoals we dat nu kennen mogelijk.

Cyanobacteriën in water en op land

Cyanobacteriën horen van nature in het water thuis. Ze worden aangetroffen in zoet, brak en zout water, in koud tot zeer warm water en in extreme milieus waar verder geen andere organismen overleven, zoals in heetwaterbronnen. Daarnaast komen cyanobacteriën voor op het land en kunnen ze symbiotische interacties aangaan met dieren, planten en schimmels.