Smart farming als verlengstuk van de veehouder

Bennie van der Fels, senior projectmanager bij de afdeling dierenwelzijn en gezondheid bij Wageningen University & Research, legt uit waarom smart farming door de jaren heen een steeds grotere rol heeft gekregen. "Door het groeiend aantal dieren per bedrijf is de behoefte aan hulpmiddelen om de diergezondheid en het diergedrag te monitoren toegenomen. Ook de roep vanuit de maatschappij rondom transparantie vergroot deze behoefte aan informatie."

"Daarbij hebben de ontwikkelingen op het gebied van sensortechnologie niet stilgestaan, wat heeft gezorgd voor betaalbare sensoren en camera’s voor de praktijk", merkt Van der Fels op. "Je kunt de inzet van sensoren zien als een verlengstuk van de ondernemer. Het zijn extra voelsprieten die de dieren observeren", voegt hij eraan toe. Een volledige robotisering is volgens hem niet weggelegd voor de veehouderijsector. Technologie en robotisering spelen een belangrijke rol bij het farm-management, maar het vakmanschap van de ondernemer blijft hierin cruciaal.

Bestaande technologieën

Sensortechnologie is niet nieuw als het gaat om klimaatbeheersing in bijvoorbeeld varkens- en pluimveestallen. "De afgelopen jaren zijn er vanuit de sensortechnologie steeds meer mogelijkheden ontstaan om de leefomgeving van de dieren goed te monitoren wat betreft temperatuur, luchtvochtigheid en ammoniak bijvoorbeeld", zegt Van der Fels. Met de komst van slimme camera’s wordt hier een extra dimensie aan toegevoegd, namelijk het kunnen observeren van het gedrag van dieren. Door deze beelden te combineren met de meetresultaten van de klimaatcomputer genereer je nieuwe data die leiden tot nieuwe inzichten. In de pluimveehouderij wordt deze combinatie al toegepast. Aan de hand van beelden van de verspreiding van de dieren in de stal kunnen afwijkingen in het klimaat tijdig worden gesignaleerd. Dit biedt de veehouder de mogelijkheid om direct in te grijpen. Dit draagt bij aan een betere diergezondheid en meer welzijn.

Algoritmen dragen bij aan inzicht sociaal gedrag

Camera’s maken het mogelijk om dieren 24/7 te monitoren. Hierdoor kan bijvoorbeeld eenvoudig het sta-, lig- en loopgedrag van varkens en koeien over een langere periode in beeld gebracht worden. Door het combineren van historische en real-time data over de leefomgeving en diergedrag kunnen computermodellen afwijkingen in diergezondheid en -welzijn vroegtijdig voorspellen. "Voor het ontwikkelen van deze algoritmen is de mens zeker nog nodig", meent Van der Fels. "In verschillende onderzoeken werken wij aan de ontwikkeling van betrouwbare referentiekaders en grenswaarden waarbinnen de algoritmes ontwikkeld kunnen worden. Hierbij is het vooral wetenschappelijk gezien de uitdaging om het sociale gedrag van de dieren aan de hand van beeld- en sensordata op dier- en koppelniveau te analyseren, te interpreteren en te vertalen naar de nodige interventies."

Transitiefase

Ondanks dat ontwikkelingen snel gaan, is het toepassen van smart farming voor veel ondernemers nog een stap te ver. "We zitten nu in een transitiefase", zegt Van der Fels. "In de varkenshouderij gaan we steeds meer naar een individuele monitoring. Door sensortechnologie te combineren met elektronische dierherkenning (RFID: Radio Frequency Identification technology) is dat mogelijk. Een grote groep varkenshouders die deelneemt aan het programma Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV) doet dit al. Deze varkens krijgen vanaf geboorte een oormerk met een chip. Deze is zo klein dat het dier er geen hinder van ondervindt. Met deze chip in het oormerk wordt een schat aan data over het individuele varken verzameld. Zo wordt in ketenverband antibioticavrije productie gegarandeerd en krijgt de varkenshouder gedetailleerde informatie terug uit de keten, waarmee op dier- en toomniveau de technische en gezondheidsprestaties kunnen worden geanalyseerd. Daarmee draagt dit systeem bij aan de kwaliteitsborging in de keten."

Dit is een mooi voorbeeld van hoe het kan. Het juist afstemmen en koppelen van de datasets en beeldmateriaal vanuit verschillende bronnen vraagt de komende tijd om meer onderzoek, waarbij ook aandacht is voor het privacy-aspect van de veehouder. Hier wordt in de praktijk aan gewerkt, bijvoorbeeld door de organisatie JoinData. Dit is een onafhankelijk dataplatform waarin veehouders afspraken kunnen vastleggen wie over welke data kan/mag beschikken.

Daarnaast is het veelvuldig inzetten van camera’s en het opslaan van al dit beeldmateriaal een belangrijk issue. Samen een goede infrastructuur inrichten en afspraken maken over het uitwisselen van de verschillende datasets in de ketens vraagt de komende jaren om meer samenwerking in ketenverband. En natuurlijk moeten we het onderwijs ook niet vergeten. "Het is belangrijk dat jonge ondernemers kennismaken met de mogelijkheden van smart farming en dat dit ingepast wordt in het onderwijssysteem’’, merkt hij tot slot op.